Στιγμιότυπα από τo κυνήγι θησαυρού στο Π.Π. ΓΕΛ ΠΑ.ΜΑΚ

Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε στις 11 Μαΐου 2015 στους χώρους του Π.Π. ΓΕΛ ΠΑ.ΜΑΚ το Κυνήγι Θησαυρού στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος ODS με υπέυθυνους της δράσης τους εκπαιδευτικούς Αλμπανάκη Ξανθή ΠE01και Αραμπατζής Γεώργιος ΠΕ19.

Το έτος 2015 έχει ορισθεί ως "Διεθνές Έτος Φωτός και Τεχνολογιών με βάση το Φως", με στόχο να αναδείξει, σε παγκόσμιο επίπεδο, τον τρόπο με τον οποίο το φως και οι βασισμένες σε αυτό τεχνολογίες επηρεάζουν κάθε πτυχή της ανθρώπινης ζωής. Με έναυσμα αυτό το γεγονός, το σχολείο μας αποφάσισε την προσέγγιση της θεματικής του φωτός με τη συνδρομή ενός παιδαγωγικού παιχνιδιού. 

Με δεδομένο ότι οι εκπαιδευτικοί υπηρετούν διαφορετικά γνωστικά αντικείμενα που, όμως, όλα σχετίζονται με κάποιον τρόπο με την έννοια "φως" και της γνώσης έλαβε χώρα το "Κυνήγι θησαυρού"  κι ο Θησαυρός ήταν τι άλλο; το "Φως". 

To παιχνίδι αποτελεί μια διαθεματική προσέγγιση βιωματικής μάθησης βασισμένο στο μοντέλο του Kolb με βασικό στοιχείο την εμπλοκή της τεχνολογίας, εργαστήρια Φυσικών Επιστημών, αλλά και συμβατικά μέσα διδασκαλίας με διοίκουσα αρχή το στοιχείο του φωτός. Όλοι οι εκπαιδευτικοί του σχολείου μας κατέθεσαν ερωτήσεις-γρίφους που σχετίζονται άλλοτε άμεσα και άλλοτε έμμεσα με το φως.

Οι γρίφοι δίνονταν στους μαθητές με συμβατικούς και ηλεκτρονικούς τρόπους.

Ζητούμενο δεν ήταν οι στενές γνώσεις αλλά η συνειδητοποίηση της δύναμης της γνώσης που ξεπερνά όμως τα όρια των σχολικών εγχειριδίων και τους τοίχους του σχολικού συγκροτήματος. Όπως και το φως, σήμερα η γνώση τρέχει με καταπληκτική ταχύτητα. Οι μαθητές έπρεπε να συνδυάσουν γνώσεις και δεξιότητες και να αξιοποιήσουν τη δύναμη της τεχνολογίας. Ταυτόχρονα έπρεπε να συνεργαστούν και να επιδείξουν άμιλλα. Οι δραστηριότητες του παιχνιδιού περιλάμβαναν γρίφους και ασκήσεις περιήγησης μέσα από κρυμμένα στοιχεία διασκορπισμένα σε ολόκληρο το σχολείο. Συμμετείχαν συνολικά 20 ομάδες που απάντησαν σε 22 γρίφους. 

Συγχαρητήρια στους εκπαιδευτικούς που συμμετείχαν και φυσικά στους νικητές μας! 

Η ιστορία του φωτός

Η ταχύτητα του φωτός είναι η ταχύτητα με την οποία το φως διαδίδεται στο κενό ή σε άλλα μέσα. Η ταχύτητα του φωτός στο κενό που συμβολίζεται συνήθως με c, είναι 299.792.458 m/s (μέτρα το δευτερόλεπτο) σε μονάδες SI, δηλαδή κατά προσέγγιση 300.000 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο ή σε επιστημονική μορφή 3·10⁸m/s. Η ταχύτητα του φωτός στο "κενό" θεωρείται η μέγιστη ταχύτητα που μπορεί να αναπτυχθεί, όχι μόνο από το φως αλλά και από τα υπόλοιπα ηλεκτρομαγνητικά κύματα, άλλες μορφές μετάδοσης ενέργειας και από την ύλη. Η ταχύτητα αυτή είναι τόσο μεγάλη, ώστε αν ένας παρατηρητής κινούταν γύρω από τον ισημερινό της γης με αυτή την ταχύτητα θα ολοκλήρωνε το γύρω του κόσμου σε 13 εκατοστά του δευτερολέπτου. Άλλο παράδειγμα είναι ότι το φως του ήλιου φτάνει στη γη μετά από 8 λεπτά, αφότου εκπεμφθεί από την επιφάνειά του.

Η ταχύτητα του φωτός δεν είναι σταθερή, αλλά εξαρτάται από το μέσο μέσα στο οποίο γίνεται η διάδοση. Συγκεκριμένα, όταν το φως διαδίδεται σε κάποιο υλικό (όπως το γυαλί ή ο αέρας), η ταχύτητά του εξαρτάται από τον δείκτη διάθλασης του συγκεκριμένου υλικού· όσο μεγαλύτερος είναι ο δείκτης διάθλασης, τόσο πιο μικρή είναι η ταχύτητα του φωτός μέσα στο υλικό. Η ταχύτητα του φωτός σε άλλα υλικά είναι κατά κανόνα μικρότερη από την ταχύτητα του φωτός στο κενό, ο δείκτης διάθλασης του κενού είναι 1 και στα υπόλοιπα υλικά μεγαλύτερος του ένα. Λόγω της αλλαγής της ταχύτητάς του καθώς μεταβαίνει από ένα μέσο σε άλλο με διαφορετικό δείκτη διάθλασης παρατηρείται το φαινόμενο της διάθλασης, γιατί ισχύει ο νόμος της συντομότερης διαδρομής του φωτός.

O πρώτος που λέγεται ότι προσπάθησε να μετρήσει την ταχύτητα του φωτός ήταν ο Γαλιλαίος το 1638. Η ιδέα του ήταν μάλλον χονδροειδής. Δύο μαθητές του στέκονταν το βράδυ σε δύο γειτονικούς λόφους, κρατώντας ο καθένας από 1 καλυμμένο φανάρι. Ο πρώτος ξεσκέπαζε το φανάρι του και άρχισε να μετράει το χρόνο. Ο δεύτερος ξεσκέπαζε το δικό του φανάρι μόλις έβλεπε το φως του φαναριού του πρώτου. Ο πρώτος σταματούσε το χρόνο μόλις έβλεπε το φως του φαναριού του δεύτερου. Φυσικά με τα χρονόμετρα της εποχής εκείνης δεν ήταν δυνατό να μετρηθεί ένα χρονικό διάστημα 10 εκατομμυριοστών του δευτερολέπτου, όσος δηλαδή ήταν ο χρόνος που χρειαζόταν το φως για να διανύσει στις δύο κατευθύνσεις την απόσταση του ενάμιση χιλιομέτρου που χώριζε τους δύο λόφους.

Το 1666 έγινε για πρώτη φορά η μέτρηση της ταχύτητας του φωτός, αν και με κάποια ανακρίβεια, απ΄το Δανό αστρονόμο Ole Roemer. O Roemer υπολόγισε την περίοδο των δορυφόρων του Δία, σκεπτόμενος ότι οι περίοδοι αυτοί θα έπρεπε πριν από οτιδήποτε άλλο να είναι σταθερές. Αλλά όταν έκανε τις πρώτες μετρήσεις του, ανακάλυψε ότι οι περίοδοι αυτές δεν ήταν σταθερές. Για την ιστορία ο Roemer μέτρησε την ταχύτητα της τάξης των 310.000 km/s.

Στα 1725 ο James Bradley χρησιμοποίησε μια μέθοδο, που λεγόταν Αστρική Διαταραχή. Αυτή η μέθοδος δέχεται ότι η γωνία, μέσα στην οποία το φως από κάποιο μακρινό αστέρα φτάνει στη γη διαφέρει, ανάλογα με τη θέση που έχει η γη εξαιτίας της τροχιάς της. Υπάρχει δηλαδή διαφορά, αν η γη πλησιάζει ή απομακρύνεται απ΄τον αστέρα.

Η μέθοδος του Γάλλου Fizeau αφορούσε το χρόνο που χρειαζόταν ένα σήμα φωτός να φτάσει ένα μακρινό καθρέφτη και να επιστρέψει. Ο Fizeau χρησιμοποίησε έναν περιστρεφόμενο τροχό, ο οποίος σε περιοδικά χρονικά διαστήματα άφηνε το φως να διέλθει μέσα από το τηλεσκόπιο του. Ο καθρέφτης του απείχε περίπου 9 χιλιόμετρα από αυτόν και η περίοδος στο τηλεσκόπιο του ήταν 60 ms.

Πηγή

Καλή αρχή!

Το φως υπήρξε πάντα ένα σύμβολο της ανθρώπινης προόδου. Από θεωρητική άποψη μετακινούμαστε από το σκοτάδι στο φως. Από πρακτική άποψη κάνουμε ακριβώς το ίδιο πράγμα. Αν καταφέρνουμε να παράγουμε και να ελέγχουμε το φως τότε πολλά πράγματα είναι πιθανό να καταφέρουμε. Δεν χρειάζεται πια να εξαρτόμαστε από τις εποχές, δεν χρειάζεται να περιμένουμε να ξημερώσει. Το φως μας δίνει χρόνο για δουλειά, για μελέτη, για δημιουργία. Το φως προάγει τον πολιτισμό και αποτελεί για τους περισσότερους ανθρώπους αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς τους. Για το λόγο αυτό παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η κατανόηση των ιδιοτήτων του φωτός, ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τα χρώματα και τα παιχνίδια που συχνά μας παίζουν οι αισθήσεις μας σε σχέση μ’ αυτό.
Το έτος 2015 έχει ορισθεί ως "Διεθνές Έτος Φωτός και Τεχνολογιών με βάση το Φως", με στόχο να αναδείξει, σε παγκόσμιο επίπεδο, τον τρόπο με τον οποίο το φως και οι βασισμένες σε αυτό τεχνολογίες επηρεάζουν κάθε πτυχή της ανθρώπινης ζωής.

 Με έναυσμα αυτό το γεγονός, το σχολείο μας αποφάσισε την προσέγγιση της θεματικής του φωτός με τη συνδρομή ενός παιδαγωγικού παιχνιδιού: Το κυνήγι θησαυρού. Με δεδομένο ότι οι εκπαιδευτικοί υπηρετούν διαφορετικά γνωστικά αντικείμενα που, όμως, όλα σχετίζονται με κάποιον τρόπο με την έννοια "φως" και της γνώσης θα λάβει χώρα το "Κυνήγι θησαυρού"  κι ο Θησαυρός θα είναι τι άλλο; το "Φως".

Προσκαλούμε λοιπόν τους μαθητές μας να πάρουν μέρος σε μία πρωτόγνωρη εμπειρία με το "Φως" να παίζει βασικό ρόλο σε όλα τα γνωστικά πεδία και τις επιστήμες. Όλοι οι εκπαιδευτικοί του σχολείου μας θα καταθέσουν ερωτήσεις-γρίφους που σχετίζονται άλλοτε άμεσα και άλλοτε έμμεσα με το φως. Στις διαδρομές που θα κάνουν (ηλεκτρονικά και συμβατικά) οι μαθητές μας, παίζοντας, θα γνωρίσουν τις βασικές ιδιότητες του φωτός, χρησιμοποιώντας φίλτρα, οπτικές ίνες και άλλα υλικά. Θα μάθουν πόσους ανθρώπους έχει εμπνεύσει η έννοια του φωτός και με πόσες επιστήμες σχετίζεται. Θα ανακαλύψουν πως συνδέεται το λευκό φως με την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία και πώς αλληλεπιδρά με την ύλη. Θα μάθουν ακόμη τις ιδιαιτερότητες του ματιού και τους τρόπους με τους οποίους κατορθώνει να στέλνει… παραπλανητικά δεδομένα στον εγκέφαλο.

Εκπαιδευτικοί στόχοι 

• Παρατήρηση της αλληλεπίδρασης του φωτός με την ύλη.
• Παρατήρηση συγκεκριμένων ιδιοτήτων του φωτός, όπως η ανάκλαση, η διάθλαση και η απορρόφηση.
• Γνωριμία με τις ανθρώπινες αισθήσεις και τα αισθητήρια όργανα: το μάτι (ραβδία και κωνία). Γνωριμία με τις ξεχωριστές ιδιότητες και γνώσεις που χρησιμοποιούνται σε εφαρμογές στην καθημερινή ζωή, και πυ τους αφορούν. Το ταξίδι του στον κόσμο της επιστημονικής γνώσης και των εφαρμογών της ολοκληρώνεται με ένα παράδειγμα ανακάλυψης για τη σημαντική του επίδραση στη ζωή μας.